Υπολογίζεται ότι τα ιατρικά λάθη στη χώρα μας αγγίζουν τα 6.000 ετησίως, χωρίς φυσικά όλα να φτάνουν στη δικαιοσύνη. Αφενός συχνά το γεγονός αποκρύπτεται από τον ασθενή ή αποδίδεται σε φυσικό επακόλουθο της νόσου του και αφετέρου οι ασθενείς δεν επιθυμούν να μπλέξουν σε δικαστικές περιπέτειες θεωρώντας ότι απέναντί τους θα βρουν το Γολιάθ του συστήματος. Πάντως, σύμφωνα με έρευνα του ευρωβαρόμετρου, το 70% των Ελλήνων ανησυχούν ότι θα υποστούν ένα ιατρικό σφάλμα, ενώ το 13% δηλώνουν ότι έχουν ήδη υποστεί ιατρικό σφάλμα σε νοσοκομείο. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η τάση των καταγγελιών είναι αυξητική κυρίως λόγω ευαισθητοποίησης του κοινού και ενημέρωσης για τα δικαιώματά του, αλλά και μιας κρίσιμης αλλαγής στον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας που έδωσε τέλος στην αντίληψη ότι ο γιατρός είναι ο απόλυτος θεός της ιατρικής πράξης: πρόκειται για συνεργασία ιατρού-ασθενούς. Μάλιστα, ανάμεσα στους μικροπωλητές, στους διαδρόμους των νοσοκομείων κυκλοφορούν σήμερα και οι γνωστοί «αμελειολόγοι», δικηγόροι που ψάχνουν πελατεία ανάμεσα στους ασθενείς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι γιατροί προχωρούν σήμερα σε ασφάλιση αστικής ευθύνης σε περίπτωση ιατρικού λάθους.
Η μέση αποζημίωση για τα περιστατικά που φτάνουν στη δικαιοσύνη κυμαίνεται γύρω στα 300.000 ευρώ (αντιστοιχούν στο 30,4% της αιτούμενης αποζημίωσης, αν και τελευταία έχουν μειωθεί οι απαιτήσεις των ασθενών λόγω του νέου νόμου που απαιτεί την καταβολή ενός ποσού και από εκείνους κατά την άσκηση αγωγής). Άλλωστε, οι υποθέσεις που φτάνουν στο δικαστήριο είναι οι πλέον σοβαρές, για μικρότερες ζημιές ο ασθενής δεν μπαίνει στα έξοδα μιας νομικής περιπέτειας. Στο 56% των περιπτώσεων η κατηγορία είναι ανθρωποκτονία εξ αμελείας, ενώ ακολουθεί με 37% η πρόκληση σωματικής βλάβης. Στο 82% των περιπτώσεων έχουμε καταδικαστικές αποφάσεις για τους γιατρούς. Σύμφωνα με την τελευταία σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2012 από το Πανεπιστήμιο Πειραιά [καθηγητή Γιάννη Πολλάλη, επίκουρο καθηγητή Αθανάσιο Βοζίκη, διδάκτορα Μαρίνα Ρήγα], κατά την οποία αναλύθηκαν 259 περιπτώσεις ιατρικής αμέλειας που την τελευταία δεκαετία είχαν φτάσει στα δικαστήρια, το 73,7% είχαν ως συνέπεια τη μόνιμη αναπηρία ή το θάνατο. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν τις επεμβατικές ειδικότητες, με τη γενική χειρουργική να βρίσκεται στην πρώτη θέση (20%) και τη μαιευτική-γυναικολογία στη δεύτερη (15,4%). Ακολουθούν η ορθοπεδική, η εσωτερική παθολογία, η αναισθησιολογία και η μικροβιολογία.
Τα ελληνικά δικαστήρια πάντως είναι «φιλικά» στους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Καλαμάτας που το 2009 επιδίκασε αποζημίωση 3,5 εκατ. ευρώ, από τις υψηλότερες που έχουν επιδικαστεί ποτέ από ελληνικό δικαστήριο, στην οικογένεια κοπέλας που πέθανε από σηψαιμικό σοκ μετά από καισαρική τομή. Το δικαστήριο μάλιστα επιδίκασε αποζημίωση όχι μόνο στο σύζυγο, τα παιδιά, τους γονείς και τα αδέρφια, αλλά και στην πεθερά του θύματος, ενώ προέβλεψε ποσό διατροφής που θα καταβάλλεται στο σύζυγο για την επιμέλεια των παιδιών που τώρα καλείται να μεγαλώσει μόνος του. Μεγάλη αποζημίωση, ύψους 700.000 ευρώ, είχε επιδικαστεί και στην περίπτωση που γυναίκα είχε μολυνθεί με τον ιό HIV μετά από μετάγγιση αίματος, ενώ στα 500.000 ευρώ είχε αποτιμηθεί η βλάβη ασθενούς που έμεινε ανάπηρη μετά από πλαστική επέμβαση (οι ασφαλιστικές εταιρίες πάντως συνήθως εξαιρούν τις αισθητικές επεμβάσεις στα συμβόλαια για την αστική ευθύνη γιατρών).
Η ραγδαία αύξηση των μηνύσεων και αγωγών πάντως έχει οδηγήσει και σε ένα άλλο εξίσου ανησυχητικό φαινόμενο, τη λεγόμενη «αμυντική ιατρική». Οι γιατροί, από φόβο μην κατηγορηθούν για αμέλεια, δεν ενεργούν αμέσως παρά υποβάλουν τον ασθενή σε εξαντλητικές εξετάσεις, με το κόστος που αυτό συνεπάγεται για τα ταμεία και τον ασθενή.
